De redactie zorgt voor nieuwsgaring, opstellen en publiceren van nieuwsberichten, het noodzakelijk onderhoud en actualisering van de website. De redactie wordt ondersteund door een netwerk van contactpersonen bij de instellingen.

De redactie bestaat uit:

Onze missie is het professionaliseren van het Diamond Open Access (Open Access) veld. We doen dit door als centraal kenniscentrum, kennis te verzamelen en distribueren. Op die manier creëren we bronnen en verbindende evenementen voor redacteuren, onderzoekers, institutionele uitgevers, dienstverleners, bibliothecarissen, beleidsmakers en financiers in Nederland. 

Hier is een lijst van alle individuele Open Access-beleidslijnen van Nederlandse universiteiten:
 

• Universiteit van Amsterdam
• TU Delft
• TU Eindhoven
• Erasmus Universiteit Rotterdam
• Rijksuniversiteit Groningen
• Universiteit Leiden
• Maastricht University
• Open Universiteit
• Radboud Universiteit
• Tilburg University
• Universiteit Twente
• Universiteit Utrecht
• Wageningen University & Research

Onder het AmendementTaverne is het auteurs toegestaan om de gepubliceerde versie ('Version of Record') van korte wetenschappelijke werken na een embargoperiode open te delen via een repository, zelfs als ze achter een paywall zijn gepubliceerd.  

"De maker van een kort werk van wetenschap waarvoor het onderzoek geheel of gedeeltelijk met Nederlandse publieke middelen is bekostigd, heeft het recht om dat werk na verloop van een redelijke termijn na de eerste openbaarmaking ervan, om niet (in de betekenis van 'zonder kosten') beschikbaar te stellen voor het publiek, mits de bron van de eerste openbaarmaking daarbij op duidelijke wijze wordt vermeld. (Auteurswet 2015). "

Nederlandse universiteiten hebben gezamenlijk besloten om 'kort werk van wetenschap' te interpreteren als artikelen in tijdschriften of conferentiebundels en boekhoofdstukken, en de 'redelijke termijn' als zes maanden. 

Je universiteitsbibliotheek plaatst je publicatie graag in hun repository. De termijn van 6 maanden na publicatie wordt onder de volgende voorwaarden gehanteerd: 

• De publicatie is geheel of gedeeltelijk met Nederlandse publieke middelen bekostigd (indien het werk is verricht vanuit een aanstelling bij een universiteit of UMC, dan is dit het geval; zie ook het volgende punt).  
• Om het werk te kunnen delen via een instellingsrepository heeft/had de auteur of co-auteur een dienstverband bij de betreffende universiteit of UMC. (Was er sprake van een gastaanstelling? Dan loopt het beleid van de universiteiten uiteen; raadpleeg je plaatselijke repository-team.)
• Het betreft een kort wetenschappelijk werk; dit kan een tijdschriftartikel zijn, een boekhoofdstuk, of een artikel in een (conferentie)bundel. 

• Veel Nederlandse universiteiten en UMC's maken nu gebruik van deze regeling op basis van OPT-OUT. Dit betekent dat wetenschappelijke werken die aan de criteria voldoen 6 maanden na publicatie automatisch openbaar worden gemaakt via de institutionele repository, zonder dat de auteurs hier iets voor hoeven te doen. 
• Als je universiteit niet op een OPT-OUT basis werkt of als je een publicatie hebt die volgens jou aan de criteria voldoet maar nog niet openbaar is gemaakt, neem dan contact op met je universiteitsbibliotheek (zie contactgegevens hier).  
• Eenmaal beschikbaar gemaakt, zijn de werken wereldwijd vrij toegankelijk om te downloaden en af te drukken voor individueel gebruik. U kunt de (perma)link naar het werk delen met wetenschappers en publiek over de hele wereld, maar niet de PDF zelf. Elk gebruik van de publicatie anders dan toegestaan onder de auteursrechtwetgeving is verboden. 
• Krijgt u op enig moment vragen, bijvoorbeeld vanuit de uitgever, laat dit weten aan uw universiteitsbibliotheek. Gezamenlijk kan worden besloten of het zinvol is dat de universiteit de correspondentie van je overneemt.

Nederlandse universiteiten maken al enkele jaren gebruik van dit amendement om open access een extra impuls te geven, en is begonnen met een pilot in 2019.  

• Zie ook achtergrond bij de pilot en Q&A voor auteurs
• Evaluatie van de pilot.

In 2020 zijn Nederlandse Universiteiten en Universitair Medische Centra begonnen met een brede implementatie van het Taverne-amendement. 

Waar het initiatief voor deelname eerder bij individuele onderzoekers lag, zijn de meeste universiteiten in 2024 overgestapt op een OPT-OUT systeem, waarbij artikelen automatisch beschikbaar worden gemaakt in de repository tenzij auteurs bezwaar maken. Als je vragen hebt over hoe Taverne wordt geïmplementeerd bij jouw instelling, neem dan contact op met de contactpersoon bij jouw universiteit. 

Vind hier de contactgegevens van het Open Access Team van jouw universiteit.

Onderzoeksfinanciers spelen een cruciale rol in wetenschappelijke ontwikkelingen door essentiële ondersteuning te bieden voor onderzoek binnen een breed scala aan disciplines. Steeds meer van deze organisaties stimuleren inmiddels ook de open access-transitie door subsidieontvangers te verplichten hun onderzoeksresultaten vrij beschikbaar te maken. 

De voor Nederlandse onderzoekers meest relevante subsidieverstrekkers, NWO, ZonMw en ERC, zijn lid van cOAlition S, een coalitie die als doel heeft de overgang naar volledige open access voor wetenschappelijke publicaties te versnellen. Deze financiers hebben duidelijke open access-richtlijnen geïmplementeerd en dragen ook financieel bij door subsidie beschikbaar te stellen voor de kosten van open access-publicaties. 

In 2018 lanceerde cOAlition S Plan S, een beleid dat vereist dat door deze instanties gefinancierde onderzoekers al hun werk open access publiceren met een Creative Commons-licentie. Het beleid verbiedt het gebruik van subsidies voor Article Processing Charges (APCs) in hybride tijdschriften (tijdschriften die zowel abonnementskosten als APCs in rekening brengen). Gesubsidieerde onderzoekers mogen uit hun onderzoeksbudget alleen APCs betalen voor publicaties in volledig open access tijdschriften (Gold open access) die transparant zijn over hun tarieven. 

• Verplichte Open Access: Van alle peer-reviewed artikelen die voortkomen uit onderzoek gefinancierd door een lid van cOAlition S moet ofwel de definitieve versie (‘Version of Record’) ofwel het geaccepteerde manuscript (‘Author Accepted Manuscript’) vrij beschikbaar worden gesteld via open access met een Creative Commons-licentie. Het onderzoek moet worden gepubliceerd zonder enige embargoperiode.  
• Geen financiering voor APCs in Hybride Tijdschriften: cOAlition S staat onderzoekers niet toe om subsidies te gebruiken om artikelen in hybride tijdschriften te publiceren. Wel financieren ze APCs voor volledig open access tijdschriften. 
• Boeken en boekhoofdstukken: cOAlition S raadt ook open access-publicatie van boeken en boekhoofdstukken aan, maar laat financiers ruimte zelf het concrete beleid in te vullen. ERC is hierin strenger dan NWO; het verdient dus aanbeveling de voorwaarden van je eigen subsidieverstrekker goed door te lezen. De meeste cOAlition S-financiers hebben speciale fondsen (zoals het NWO Boekenfonds) om de kosten van Book Processing Charges (BPCs) te dekken. 
• Data en Open Science: cOAlition S ondersteunt ook open science-praktijken, waaronder het open delen van onderzoeksdata, zodat alle aspecten van onderzoek toegankelijk en herbruikbaar zijn voor anderen. 

De open access-monografie is bezig aan een opmars in de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen. Toch staat open access voor boeken nog in de kinderschoenen vergeleken met open access voor tijdschriftartikelen. 

Het produceren en uitgeven van een boek is inherent complexer dan bij een tijdschriftartikel. Terwijl artikelen doorgaans korter zijn en het publicatietempo hoog ligt, zijn boeken het resultaat van jarenlange onderzoeksinspanningen en vereisen daarom een grondige planning en substantiële investeringen. Boeken kennen een breed scala aan verschijningsvormen, van monografieën en bundels tot studieboeken. Afhankelijk van het vakgebied en de doelgroep kunnen auteurs en redacteurs daarnaast specifieke behoeften hebben, van het reproduceren van bronnen waarop auteursrecht rust, tot het opnemen van inhoud in meerdere talen of het produceren van een e-book met multimedia-componenten. Hierdoor is vaak maatwerk vereist. Daarnaast is het boekenlandschap bevolkt door een verscheidenheid aan actoren, variërend van commerciële uitgevers en gevestigde university presses, tot bibliotheekinitiatieven, kleinere non-profits, en softwareplatforms die zelfpublicatie mogelijk maken. 

In deze uitgeefcontext gekarakteriseerd door bibliodiversiteit en een veelheid aan actoren heeft zich nog geen enkel OA-model als dominant gepositioneerd. De mix van traditionele boekuitgevers en (idealistische of marktgedreven) innovatie heeft geresulteerd in een heel scala aan bedrijfsmodellen; sommige van deze modellen verhalen de publicatiekosten op de auteur, terwijl andere ondersteund worden door universiteiten en hierdoor kunnen opereren zonder kosten voor auteurs en lezers. 

De meeste gevestigde uitgevers maken gebruik van Book Processing Charges (BPCs) om de kosten van open access-publicatie te dekken. Afhankelijk van de uitgever en de lengte van het boek kunnen deze BPCs sterk uiteenlopen, van zo'n €5.000 tot meer dan €15.000+. Sommige uitgevers bieden de mogelijkheid om tegen een gereduceerde BPC een boek open access te maken na een embargoperiode van 12-24 maanden (‘delayed OA'), maar omdat vaak niet transparant wordt gemaakt hoe de geboden korting in verhouding staat tot de inkomsten van de uitgever tijdens de embargoperiode, kan dit model gezien worden als een vorm van double dipping. 

Andere uitgevers experimenteren in plaats daarvan met businessmodellen waarbij geen BPC in rekening wordt gebracht, zoals freemium (bijv. OpenEdition), collectieve financieringsmodellen en bibliotheeklidmaatschappen (bijv. Open Book Collective, Punctum Books, en Sidestone Press), institutionele subsidie (bijv. Netherlands University Presses), een vrijwillige auteursbijdrage (bijv. Open Book Publishers), de verkoop van papieren boeken (bijvoorbeeld Language Science Press), of een combinatie. Deze modellen vallen allemaal onder de paraplu van Diamond open access, waarbij publicaties onmiddellijk onder een open licentie worden aangeboden (meestal Creative Commons) zonder kosten voor auteurs of lezers.

Groene OA kan ook een optie zijn voor (delen van) boeken. Vaak staan uitgevers alleen het delen van een deel van de publicatie toe (1-2 hoofdstukken), en/of hanteren ze lange embargoperiodes voor boeken via zelfarchivering beschikbaar mogen worden gemaakt. De versie van de publicatie die beschikbaar mag worden gemaakt is meestal ook niet de Groene OA kan ook een optie zijn voor (delen van) boeken. Vaak staan uitgevers alleen het delen van een deel van de publicatie toe (1-2 hoofdstukken), en/of hanteren ze lange embargoperiodes voor boeken via zelfarchivering beschikbaar mogen worden gemaakt. De versie van de publicatie die beschikbaar mag worden gemaakt is meestal ook niet de uitgeversversie (‘Version of Record'), maar het manuscript van de auteur. Losse hoofdstukken in bundels tellen als kort wetenschappelijk werk en mogen dus door de auteur na zes maanden openbaar worden gemaakt onder de Taverne-regeling, ongeacht embargo's die de uitgever zelf hanteert.

Bij het kiezen van een uitgever voor een OA-boek moeten verschillende factoren in overweging worden genomen:

• De eventuele open access-vereisten van je subsidieverstrekker. Als het om boeken gaat kunnen deze erg uiteenlopen en zijn sommige financiers strenger dan andere. (Publicatie na een embargoperiode volstaat bijvoorbeeld voor NWO, maar niet voor ERC.)
• Het bedrijfsmodel, de waarden en de gedragscode van de uitgever. Als de uitgever een BPC in rekening brengt, is er dan transparantie over de hoogte en berekening daarvan? Heb je financiering beschikbaar om deze kosten te dekken?
• De wetenschappelijke kwaliteit en peer review-procedure van de uitgever. 
• Praktische zaken rond de bestandsformaten die worden ondersteund voor e-books, en of deze ruimte bieden voor alle gewenste functionaliteit (bijvoorbeeld het inbedden van multimedia-toepassingen). 
• De door de uitgever geboden licentieopties. Als de uitgever een Creative Commons-licentie voorstelt met een NC of ND restrictie, ga dan zorgvuldig na wie deze rechten zal managen en wat de mogelijke praktische gevolgen daarvan zijn. Sommige uitgevers gebruiken de NC-restrictie om je werk door te kunnen verkopen aan commerciële partijen, en door een ND-restrictie kan het moeilijker worden een nieuwe of vertaalde editie op de markt te brengen. Raadpleeg eventueel de NWO/UKB-gids over Creative Commons-licenties of vraag de open access- of copyright-adviseur van je bibliotheek om advies.
• Overweeg ook de tijdlijn voor de OA-publicatie: zal het boek onmiddellijk beschikbaar zijn, of pas na een embargoperiode? Als de uitgever korting geeft op de BPC in ruil voor een langer embargo, is er dan transparantie over hoe de hoogte van de korting wordt berekend?
• Archivering op lange termijn is een andere belangrijke factor. Zorg ervoor dat de uitgever garandeert dat het boek op de lange termijn toegankelijk blijft, bijvoorbeeld via OAPEN en CLOCKSS. 
• Informeer tot slot hoe de uitgever het boek zal verspreiden en promoten om zichtbaarheid en vindbaarheid te waarborgen

De Netherlands University Presses (NUPs) zijn een uitstekend voorbeeld van hoe Diamond Open Access (OA) op grote schaal kan functioneren. Het NUP-netwerk omvat universiteitsuitgevers zoals Maastricht University Press, Open Press Tilburg University, Radboud University Press, TU Delft Open Publishing, University of Groningen Press en Leiden University Press.

Het doel van deze universiteitspersen is het wegnemen van financiële barrières voor zowel auteurs als lezers, en tegelijk duurzame en kwalitatief hoogstaande publicaties te garanderen.  Bovendien behouden auteurs het auteursrecht op hun boeken, wat betekent dat ze controle behouden over hoe hun werk wordt gebruikt en gedeeld.

De NUPs bestrijken de volle breedte van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland, van internationaal tot lokaal, met ruimte voor meertaligheid en andere vormen van bibliodiversiteit. NUPs kunnen onderdak bieden aan onderwerpen die mogelijk geen plek vinden bij grotere uitgevers met een commerciële of internationale focus. De NUPs publiceren tijdschriften, monografieën, bundels en leerboeken; het precieze aanbod verschilt van pers tot pers.

Materiaal van derden kan worden opgenomen in open access-boeken, maar er zijn enkele belangrijke overwegingen waarmee rekening moet worden gehouden. Uiteraard is het van belang om toestemming te verkrijgen van de rechthebbenden voor hergebruik van het materiaal. Bij auteursrechtelijk beschermd materiaal van derden is het waarschijnlijk dat de rechthebbende geen toestemming zal geven om diens materiaal onder dezelfde open licentie te delen als het boek als geheel. In dat geval kan een meer restrictieve licentie worden overeengekomen voor hun materiaal. Elk stukje inhoud afkomstig van derden moet worden voorzien van een bronvermelding waarin zowel de naam van de auteursrechthebbende als de licentie waaronder het materiaal wordt gedeeld, worden vermeld.

De OAPEN Foundation heeft een Toolkit ontwikkeld om open access voor academische boeken te bevorderen en te ondersteunen. De Toolkit is een belangrijke bron voor onderzoekers, bibliotheken, instellingen, subsidieverstrekkers, uitgevers en iedereen die geïnteresseerd is in open access voor boeken. Hij bevat korte artikelen over een breed scala aan relevante onderwerpen, ondersteund met bronnen en verwijzingen naar verder leesmateriaal. In het kader van het door de EU gefinancierde PALOMERA-project is er ook een kennisbank toegevoegd die beleidsmakers kan helpen bij het ontwikkelen van beleid op het gebied van open access-boeken.